5 سوال مهم درباره شيرمادر

گفتگو با دکترعليرضا مصداقي‌نيا

اهميت تغذيه مناسب در دوران شيرخوارگي و كودكي چيست؟
 

دو سال اول زندگي براي ارتقاء رشد و تکامل مطلوب و تامين سلامت انسان، دوره اي کليدي و حياتي است؛ زيرا در اين دوره تاخير رشد، بيماري‌هاي شايع کودکي و کمبود ريزمغذي‌ها مي‌تواند آثار پايدار و غيرقابل‌جبراني در سال‌هاي بعد بر‌جاي گذارد. سوء تغذيه در اين دوره سبب ابتلا به بيماري‌ها و افزايش احتمال مرگ و مير و تاخير در تکامل ذهني و حرکتي مي‌شود و در درازمدت نيز با نقص عملکرد ذهني و توانايي جسمي، اختلال در باروري و سلامت دوره نوجواني و بزرگسالي همراه مي‌شود. روش‌هاي نامناسب تغذيه دوران شيرخوارگي از علل مستقيم و عمده سوء‌تغذيه در طول سال اول زندگي است که زمينه‌ساز 49% مرگ كودكان زير 5 سال و همچنين ابتلاي كودكان به بيماري‌هاي عفوني و تشديد آنها مي‌شود.

تامين تغذيه مطلوب كودكان از كي بايد شروع شود؟
 

تامين تغذيه مناسب شيرخواران و كودكان خردسال بايد قبل از بارداري مادر با تامين تغذيه خوب و مراقبت او شروع شود و با مراقبت‌هاي ضروري براي بارداري سالم، زايمان ايمن و حمايت‌هاي پس از زايمان براي شروع به‌موقع و تداوم تغذيه با شير مادر ادامه يابد. شير مادر مايه حيات است و حيات هر كودك وابسته است به مواد مغذي و عوامل ايمني‌بخش شيرمادر براي مقابله با عفونت‌ها؛ به‌ويژه تغذيه انحصاري با شيرمادر يعني شيرمادر بدون هرنوع ماده غذايي ديگري در 6 ماه اول عمر به عنوان روش بي‌نظير تغذيه و پرورش شيرخواران معرفي شده است.از پايان 6 ماهگي به بعد، غذاهاي كمكي همراه با تداوم شيرمادر تا پايان 2 سالگي ضروري است.

مراسم هفته جهاني تغذيه با شيرمادر چرا برگزار مي‌شود؟
 

همه ساله در سراسر جهان مراسم بزرگداشت هفته جهاني شيرمادر از 1 تا 7 آگوست برگزار مي شود كه در كشور ما مصادف با10 تا 16 مرداد است و اين، در واقع، يك بسيج همگاني به منظور افزايش آگاهي‌‌هاي عمومي در مورد اهميت تغذيه با شيرمادر، فراهم كردن اطلاعات و حمايت از تغذيه با شيرمادر است. هر سال براي هفته جهاني شيرمادر شعاري نيز انتخاب مي‌شود كه محور فعاليت‌هاي سال را مشخص مي‌‌كند. شعار امسال تقويت و احياي 10 اقدام دوستدار كودك است. ترويج تغذيه باشيرمادر از سال1970 موضوع مهم و مورد توجه سازمان‌هاي بين‌المللي بهداشتي بوده است. 10 اقدام براي تغذيه موفق با شيرمادر در سال 1991 توسط اين سازمان‌ها براي اجرا در بيمارستان‌ها به جهان معرفي شد و بيمارستان‌هايي كه 10 اقدام را اجرا مي‌كنند، لوح دوستدار كودك دريافت مي‌كنند. از جمله اين 10 اقدام، برقراري تماس پوستي مادر و نوزاد بلافاصله پس از تولد و شروع تغذيه با شيرمادر (آغوز) در ساعت اول تولد، هم‌اتاقي مادر و نوزاد در تمام مدت شبانه‌روز، تغذيه شيرخوار به‌طور مكرر برحسب تقاضاي او و عدم استفاده از بطري و پستانك و هر نوع ماده غذايي ديگر و آموزش مادر است.

اقدامات 10گانه چه نقشي در تامين سلامت شيرخواران دارد؟
 

در مطالعات متعددي به اهميت و نقش شروع تغذيه باشيرمادر ظرف ساعت اول تولد پي برده‌اند وآن را به عنوان شاخص کليدي سلامت در بهداشت پيشگيري مطرح کرده‌اند. بر اين اساس برآورد شده که شروع تغذيه باشير مادر ظرف يک ساعت اول تولد مي‌تواند مرگ دوره نوزادي را تا 22% کاهش دهد. تماس پوست با پوست مادر و نوزاد بلافاصله پس از تولد يک فاکتور مهم براي شروع موفق شيردهي است که ارتباط بين مادرو نوزاد را پس از خروج از رحم دوباره برقرار مي‌کند. اين ارتباط نوزاد را گرم نگه مي دارد؛ ضربان قلب و تنفس او را تثبيت مي‌کند و پيوند عاطفي بين آنها را مستحکم مي‌نمايد و اين پيوند عاطفي علاوه بر ايجاد محيط رواني مناسب رشد و نمو كودك از بسياري از ناهنجاري‌هاي رفتاري و بزهکاري‌ها در آينده پيشگيري مي‌کند. به‌علاوه نوزاد، آغوز، اين هديه الهي را به‌عنوان اولين تغذيه خويش دريافت مي‌کند و در موفقيت حفظ و تداوم شيردهي نيز نقش به‌سزايي دارد. در مورد تك‌تك اقدامات ده‌گانه مطالعات زيادي انجام شده و مستندات بسياري براي انتخاب آنها وجود دارد؛ تا حدي كه شعار امسال هفته جهاني را تجديد و احياي اين اقدامات انتخاب كرده‌اند.

چه انتظاري از خانواده‌ها و ساير سازمان‌ها براي ترويج و حمايت از تغذيه با شيرمادر داريد؟
 

متاسفانه مشاهده مي‌شود كه برخي مادران با كوچك‌ترين مشكل شيردهي، مثل بروز زخم يا شقاق پستان و يا گريه شيرخوار، به تصور ناتواني خود و ناكافي بودن شيرشان، خودسرانه تغذيه با شير خشك را شروع
مي‌كنند. از مادران تقاضا مي‌شود با اعتقاد به اينكه شيرمادر بهترين تغذيه براي شيرخوار است و با اعتماد به توانايي خود براي توليد بهترين شير براي شيرخوارشان، به‌موقع و قبل از هر تصميمي در مورد روش تغذيه فرزندشان به مراكز بهداشتي درماني مراجعه كنند تا با حمايت و آموزش شيردهي بتوانند در اين امر حياتي موفق شوند. مادران محور و كليد اصلي موفقيت تغذيه شيرخواران باشيرمادر هستند و خود مي‌توانند حامي و ارائه‌كننده اطلاعات به ساير مادران و نيز فرزندان خود به‌عنوان مادران آينده باشند و لذا توانمندسازي آنان بايد در جامعه و خانواده همواره مد نظر باشد. حمايت مادران شيرده توسط ساير اعضاي خانواده و به‌ويژه همسر در موفقيت مادر در امر شيردهي سهم به‌سزايي دارد.
ما آموزش دانشجويان و فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي پزشكي و پيراپزشكي و تامين كاركنان بهداشتي درماني مجرب در ارزيابي تغذيه باشيرمادر، شناسايي مشكلات شيردهي، مشاوره وارائه كمك‌هاي عملي به مادران براي حل مشكلات شيردهي آنان را به عهده داريم اما آموزش همگاني و ارتقاي آگاهي خانواده‌ها، نوجوانان و جوانان با همكاري آموزش و پرورش و صدا و سيما از اهميت خاصي برخوردار است. در اين خصوص، تعهد صدا و سيما و مطبوعات در مورد منع نمايش تغذيه مصنوعي درفيلم‌ها و سريال‌ها و ترويج فرهنگ تغذيه با شير مادر با اصلاح باورهاي غلط و مقابله با آثار تبليغات سوء شركت‌هاي توليد و توزيع شيرمصنوعي ضروري است.
منبع: www.salamat.com